ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΙΟΥΛΙΟΥ 2012 ΤΑ ΙΕΡΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

«Ἔλλαμψον ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, φιλάνθρωπε Δέσποτα, τό τῆς σῆς θεογνωσίας ἀκήρατον φῶς….»

                                  (Ἀπό τήν εὐχήν πρό τοῦ Εὐαγγελίου)

            Ἡ Ὀρθόδοξη λατρευτική μας ζωή εἶναι βιβλική. Καί τοῦτο, γιατί σ’ ὅλες τίς λατρευτικές ἀκολουθίες ὑπάρχουν ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα. Ἀκόμη ὅμως ἡ ὅλη ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἐπηρεασμένη ἀπό τά θεόπνευστα κείμενα. Ἡ ἀνάγνωση καί ἀκρόαση αὐτῶν τῶν ἱερῶν κειμένων στίς λατρευτικές συνάξεις δέν ἔχουν ἁπλὦς φιλολογικό ἤ ἀκόμα καί θεολογούμενο νόημα. Ἔχουν καθαρά λειτουργικό χαρακτήρα καί διδακτικό. Τά ἀναγνώσματα αὐτά φανερώνουν τό θέλημα καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί ἀποβλέπουν, σύμφωνα μέ τή σχετική εὐχή πρό τοῦ Εὐαγγελίου: «νά λάμψει μέσα στίς καρδιές μας, φιλάνθρωπε Δέσποτα, τῆς θεογνωσίας τό ἄφθαρτο καί καθαρό φῶς» γιά νά κατανοήσουμε τά εὐαγγελικά σου διδάγματα.

            Ἡ σύναξή μας στούς ναούς, πρωτίστως ἔχει χαρακτήρα λατρευτικό. Σκοπόν ἔχει νά ἔλθουμε σέ προσκυνηματική καί λατρευτική ἐπικοινωνία μέ τίς Οὐράνιες Δυνάμεις. Ἡ εὐχαριστιακή σύναξη ὅμως, εἶναι καί διδακτική. Λατρεία καί διδαχή συνυπάρχουν καί ἀλληλοσυμπληροῦνται. Ἡ ἀνάγνωση τῶν ἱερῶν ἀναγνωσμάτων στίς λατρευτικές συνάξεις εἶναι καί αὐτή ἱερουργία. Μία λεπτομέρεια εἶναι ἐνδεικτική. Τό Εὐαγγέλιο καί ἡ Θεία Κοινωνία ἔχουν τή θέση τους ἐπάνω στήν ἁγία τράπεζα. Στό πρῶτο μέρος τῆς Θείας Λειτουργίας τό ἅγιο Εὐαγγέλιο βρίσκεται στήν πρώτη θέση, μετά δέ ἀπό τήν ἀνάγνωσή του παραχωρεῖται ἡ πρώτη θέση στή συνέχεια στά Τίμια Δῶρα.

            Τά ἱερά ἀναγνώσματα ἀπό τό Εὐαγγέλιο καί τόν Ἀπόστολο εἶναι ὁ ζωντανός λόγος τοῦ Θεοῦ. Αὐτός ἀνατέμνει, ἐλέγχει, καθοδηγεῖ, ἀναπαύει καί στηρίζει τόν πιστό. Ὁ «Ἀπόστολος» καί τό «Εὐαγγέλιον», πού ἀκούγονται σέ κάθε Θεία Λειτουργία, ἀλλά καί οἱ πολλές περικοπές ἀπό τά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης  σέ ἄλλες λατρευτικές ἀκολουθίες, ἐπιβεβαιώνουν πώς ἡ Ὀρθόδοξη λατρεία εἶναι βιβλιοκεντρική. Ὁρισμένοι ἐπηρεασμένοι ἀπό προτεσταντικές ἐπιδράσεις καί ἔχοντες οἱ ἴδιοι ἄγνοια τῆς λατρευτικῆς Ὀρθοδόξου ζωῆς, σχολιάζουν δυσμενῶς πώς τάχα οἱ Ὀρθόδοξοι παραμερίζουν τήν Ἁγία Γραφή καί κατά ἕνα τρόπο τήν ὑποβιβάζουν. Οἱ γνωρίζοντες ὅμως τά τῆς Ὀρθοδόξου λατρείας ἐπιβεβαιώνουν αὐτό, πού προαναφέραμε, πώς εἶναι ὄντως βιβλιοκεντρική. Ὄχι μόνο γιατί ὅλες οἱ ἱερές ἀκολουθίες ἔχουν ἁγιογραφικά κείμενα, ἀλλά ἀκόμη γιατί ἐκεῖνοι πού εἶναι φιλοακόλουθοι γνωρίζουν πώς ἡ ὅλη ἐκκλησιαστική ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι ἕνας σχολιασμός καί μία βαθύτερη ἑρμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

            Τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, πού ἀκούγεται κατά τή Θεία Λειτουργία, ὁ ἐν ἐπιγνώσει πιστός, τό λαμβάνει ὡς μαρτυρία τῶν Ἀποστόλων, πού ὑπῆρξαν αὐτόπτες καί αὐτήκοοι τῆς διδαχῆς τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Στήν ἀποστολική περικοπή τῆς ἡμέρας ὁ συγκεκριμένος ἀπόστολος καταθέτει τήν προσωπική του ἐμπειρία τῆς σχέσης καί ἐπικοινωνίας του μέ τόν Διδάσκαλον Ἰησοῦ. Ὅταν πάλιν ὁ πιστός ἀκούει ἀπό τόν ἱερουργό τήν εὐαγγελική περικοπή, αἰσθάνεται πώς ἀκούει τόν ἴδιο τόν Ἰησοῦ νά διδάσκει ἤ νά θαυματουργεῖ. Καί εἶναι χαρακτηριστικό πώς ἰδιαίτερα κατά τήν ἀνάγνωση τοῦ ἱεροῦ Ευαγγελίου, ὁ πιστός λαός δίδει μεγαλύτερη προσοχή καί ἐκφράζει και ξεχωριστό σεβασμό καί τοῦτο γίνεται, γιατί μέσα ἀπό τό Εὐαγγέλιο ἀπευθείας ὁμιλεῖ ὁ Κύριος Ἰησοῦς, γι’ αὐτό καί ὁ ἱερουργός προτρέπει τους πιστούς: «Σοφία! Ὀρθοί!». Καλούμεθα νά σταθοῦμε σέ ὀρθία στάση. Τό ἴδιο δέν συμβαίνει μέ τήν ἀνάγνωση τοῦ «Ἀποστόλου» ἀφοῦ οἱ πιστοί στην ἀκρόαση τοῦ «Ἀποστόλου» μποροῦν νά κάθονται. Ἡ διάκριση αὐτή εἶναι περισσότερο συμβολική γιά νά τονίζεται πώς ἡ ἀνάγνωση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου εἶναι λόγος, πού ἀπευθύνεται ἀπευθείας ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ, ἐνῶ στόν «Ἀπόστολον», ὁ ἴδιος λόγος διατυπώνεται μέ τό στόμα τοῦ ἀποστόλου τοῦ Ἰησοῦ.

            Ἀνεξάρτητα ὅμως αὐτῆς τῆς διάκρισης καί οἱ δύο περικοπές καί τοῦ «Ἀποστόλου» καί τοῦ «Εὐαγγελίου» συναπαρτίζουν τήν ἱερότητα καί ἐγκυρότητα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης. Βιβλίων, πού τό περιεχόμενό τους ἀναφέρεται στούς χριστιανικούς χρόνους. Αὐτά τά βιβλία, μέ ἐκεῖνα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού ἔχουν γραφεῖ στούς προχριστιανικούς χρόνους, περικοπές τους ἀκούγονται κυρίως στίς ἀκολουθίες τῶν ἑσπερινῶν περισσότερο, ἀλλά καί σ’ ἄλλες ἀκολουθίες ἐκτός τῆς Θείας Λειτουργίας. Τό σύνολο τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης καί τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μᾶς δίδουν τήν Ἁγία Γραφή ἤ τή Βίβλο, πού ἡ δεύτερη ὀνομασία κυρίως καθιερώθηκε στή θεολογική γλῶσσα τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν καί σ’ ὅλες τίς διαφορετικές τάσεις τῶν προτεσταντῶν.

            Τά βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς στό σύνολό τους ἔχουν γραφεῖ τῆς μέν Καινῆς Διαθήκης ἀπό τούς ἀποστόλους, τά δέ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀπό προφῆτες καί ἄλλους ἀξιολόγους πιστούς ἀνθρώπους. Οἱ συγγραφεῖς αὐτῶν τῶν κειμένων δέν ἔγραψαν μέσα σέ «μελετητήρια» καί σέ «σπουδαστήρια», οὔτε κατέγραψαν «ἐπιστημονικές» διατριβές καί «φιλοσοφικές» μελέτες καί «λογοτεχνικές» καί «καλλιτεχνικές» δημιουργίες. Χωρίς νά ὑποτιμᾶ κανείς αὐτές τίς παραπάνω ἀπασχολήσεις, ἐπιβάλλεται νά σημειωθεῖ πώς οἱ ἀπόστολοι καί οἱ προφῆτες καταγράφουν προσωπικές τους ἐμπειρίες, γεγονότα καί συγκλονιστικά βιώματά τους. Εἶναι χαρακτηριστική μία περικοπή ἀπό ἐπιστολή τοῦ Ἰωάννου τοῦ εὐαγγελιστοῦ: «Ὅ ἀκηκόαμεν, ὅ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὅ ἐθεασάμεθα καί αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν περί τοῦ λόγου τῆς ζωῆς…. ἀπαγγέλλομεν ὑμῖν, ἵνα καί ὑμεῖς κοινωνίαν ἔχητε μεθ’ ἡμῶν» (1) δηλαδή ἐκεῖνο πού ἔχουμε ἀκούσει, ἐκεῖνο πού ἔχουμε δεῖ μέ τά μάτια μας, ἐκεῖνο πού παρατηρήσαμε καί τά χέρια μας ἐψηλάφησαν, περί τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς…. σᾶς ἀναγγέλλουμε, γιά νά ἔχετε στενό σύνδεσμο καί σεῖς μαζί μας. Καταθέτουν, λοιπόν, προσωπικές ἐμπειρίες καί γεγονότα ζωῆς καί ὄχι θεωρητικές καταστάσεις καί λόγια, πού δέν ἀνταποκρίνονται στήν καθημερινή μας ζωή.