ΚΥΡΙΑΚΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2012 ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ

               «Σῶσον ἡμᾶς, Υἱέ Θεοῦ, ὁ ἀναστάς ἐκ νεκρῶν, ψάλλοντάς Σοι^.

                                                             «Ἀλληλούϊα»

                                      (Τό ἐφύμνιο τοῦ δευτέρου ἀντιφώνου)

            Θεμελιακή ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί κυρίαρχο αἴτημα τῶν πιστῶν, εἶναι ἡ σωτηρία. Στήν ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας, πού ἐδῶ καί ἀρκετό καιρό σχολιάζουμε, ἐπαναλαμβάνεται σέ πολλά σημεῖα ἡ ἐπίκληση γιά τή σωτηρία. Στό ἐφύμνιο τοῦ δευτέρου ἀντιφώνου ζητεῖται ἀπό τό λαό μέ τό στόμα τοῦ χοροῦ τῶν ἱεροψαλτῶν: «Σῶσε, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, πού ἀναστήθηκες ἀπό τούς νεκρούς, ἐμᾶς πού Σοῦ ψάλλουμε^.  Ἀλληλούϊα». Λέξη ἑβραϊκή, πού σημαίνει «αἰνεῖτε τόν Κύριον». Στή συνέχεια ψάλλεται τό τροπάριο: «Ὁ μονογενής Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ…» πού εἶναι ὕμνος τοῦ αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ, καί ἀποτελεῖ μία χριστολογική θεμελίωση τοῦ μυστηρίου τῆς σωτηρίας. Ἀναφέρεται στό Πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου Ἰησοῦ, πού καταδέχθηκε νά λάβει τήν ἀνθρώπινή μας φύση «διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν» καί ἔχει ὁ ὕμνος κατάληξη τήν παράκληση τῆς ὅλης λατρευτικῆς σύναξης τῶν πιστῶν μέ τό «Σῶσον ἡμᾶς».

            Οἱ συχνές ἀναφορές στή σωτηρία ποιό βαθύτερο νόημα ἔχουν; Στήν καθημερινή μας ζωή οἱ λέξεις: «σωτηρία», «σωτήρας», «σώθηκα» κ.τλ. προϋποθέτουν πώς κάποιος βρίσκεται σέ κίνδυνο καί ζητεῖ τρόπο νά σωθεῖ. Παράδειγμα κάποιος πνίγεται στή θάλασσα ἤ βρίσκεται περικυκλωμένος ἀπό φλόγες ἤ σπρώχνεται στό χεῖλος τοῦ γκρεμνοῦ ἤ ἀπειλεῖται ἀπό ἕναν κακοποιό. Στίς ἐλάχιστες αὐτές στιγμές ἔχει τήν αἴσθηση τῆς ἀπώλειας, νά χάνεται ἡ ζωή του, καί βρίσκεται σέ ἐναγώνια ἀναμονή. Ἄν στίς κρίσιμες αὐτές στιγμές βρεθεῖ κάποιος σωτήρας ἤ κάποιος τρόπος σωτηρίας, ὁ ἄνθρωπος πού περνᾶ, μία τέτοια ὀδυνηρή δοκιμασία δέν θά τή λησμονήσει εὔκολα.

            Ὁ πιστός, πού κάμνει λόγο γιά «σωτηρία» καί γιά  «Σωτήρα», καί μέσα στή λατρευτική του ζωή, μετέχει στίς ἐπικλήσεις: «Κύριε, σῶσον ἡμᾶς», τί αἰσθάνεται καί τί ζητεῖ μ’ αὐτές τίς ἐπικλήσεις; Βιώνει πῶς κινδυνεύει ἡ ὕπαρξή του, πῶς χάνεται καί καταρρέει ἡ ζωή του; Μήπως οἱ ἀναφορές πολλῶν πιστῶν στή «σωτηρία» καί στόν «Σωτήρα» ἔχουν ἕνα συμβατικό καί χωρίς ἐπίγνωση καί χωρίς προσωπική συνειδητή ἐπιλογή; Γι’ αὐτό ἡ ἐν ἐπιγνώσει ἐπίκληση τῆς φράσης: «Κύριε, σῶσον ἡμᾶς», προϋποθέτει συνειδητοποίηση τοῦ βαθύτερου νοήματος τῶν λέξεων «σωτηρία» καί «Σωτήρας». Νά γιατί εἶναι ἀνάγκη νά γνωρίζουμε ἀπό τί μᾶς σώζει ὁ Σωτήρας Κύριος Ἰησοῦς. Πρωτίστως μᾶς λυτρώνει ἀπό τίς ὀδυνηρές συνέπειες τοῦ λάθους τοῦ πρώτου ἀνθρώπου, τοῦ Ἀδάμ. Μᾶς καθοδηγεῖ καί μᾶς ἐνισχύει νά ἀντιμετωπίσουμε τό λάθος στήν προσωπική μας ζωή, πού εἶναι ἡ ἀμαρτία, ὁ θάνατος καί οἱ μηχανορραφίες τῶν δαιμονικῶν δυνάμεων.

            Ἡ σωτήρια ὅμως παρέμβαση τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ στήν ἀνθρώπινή μας ζωή κατ’ ἀρχήν δέν ἔχει μόνον ἰαματικό χαρακτήρα. Πέραν αὐτοῦ ἡ σωτηρία τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο μας ἔχει εὐρύτερο καί βαθύτερο νόημα, συμπίπτει καί συνοψίζεται στή θεολογική λέξη θέωση. Αὐτό σημαίνει στήν πράξη ὁ ἄνθρωπος νά καταξιωθεῖ νά γίνει κατά χάρη αὐτό πού εἶναι ὁ Θεός κατά φύση. Ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος, ὅταν ἀναφέρεται στήν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου, συνοπτικά μᾶς λέγει: «Ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά γίνουμε ἐμεῖς Θεοί». Νά γιατί ἡ σωτηρία μας κατά τό Ὀρθόδοξο φρόνημα εἶναι νά προσπαθοῦμε νά ἀντιμετωπίζουμε τήν ἁμαρτία, τό θάνατο καί τόν διάβολο, καί νά ἀποκτοῦμε προοδευτικά τήν ἀκεραιότητα, τήν πληρότητα καί ἀρτιότητα τῆς προσωπικῆς μας ζωῆς.

            Ἡ λέξη «σωτηρία» ἔχει σχέση μέ τίς λέξεις «σώζω» καί «σῶος». «Σῶος» θεωρεῖται αὐτός, πού διατηρεῖ τήν ἀκεραιότητά του, πού δέν ἔχει ὑποστεῖ φθορά, βλάβη ἤ ἀτύχημα. Ἑπομένως σωτηρία εἶναι νά βροῦμε τήν κατά φύση πραγματικότητά μας, αὐτό πού πραγματικά εἴμαστε. Καί δυστυχῶς αὐτό πού ἐμφανίζουμε στήν πραγματικότητα δέν εἶναι «σῶο», ἀλλά εἶναι ἀσθενές, ἀδύναμο καί βλαβερό. Καί χρειάζεται νά θεραπευθεῖ, νά δυναμώσει καί νά σωθεῖ. Ἔργο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ εἶναι νά θεραπεύσει τόν ἄνθρωπο, νά τόν κάνει ὑγιῆ, νά τόν κάνει ἀκέραιο καί σῶο. (1)

            Αὐτή εἶναι ἡ σωτηρία, πού ἔφερε μέ τήν ἐνανθρώπισή Του στόν κόσμο μας ὁ Χριστός. Καί ἐκεῖνο πού εἶναι πολύ σημαντικό εἶναι πώς ὁ Κύριος Ἰησοῦς αὐτή τή σωτηρία τήν ἔφερε γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους, δέν ἐξαιρεῖται κανείς. «Πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (2). Θέλει ὁ Χριστός νά σωθοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καί νά γνωρίσουν σέ βάθος τήν ἀλήθεια. Δέν σώζονται, δυστυχῶς, ὅλοι, παρά μόνον ὅσοι θέλουν. Αὐτό τό διατυπώνει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής ὡς ἑξῆς: «Διά τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καί διά τῆς οἰκείας φιλοπονίας», δηλαδή ἡ σωτηρία ἐπιτυγχάνεται μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τήν ἐλεύθερη δραστηριότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ σωτηρία, ἑπομένως, εἶναι τοῦ Θεοῦ, μέ τήν προϋπόθεση νά τήν ἀποδέχεται ἐλεύθερα ὁ ἄνθρωπος καί νά συνεργάζεται σ’ αὐτή τή Θεία προσφορά. Δέν σώζονται ὅμως ὅλοι, καί τοῦτο γιατί ὅλοι δέν ἐπιθυμοῦν αὐτή τή σωτηρία καί ἀρνοῦνται νά συνεργασθοῦν. Βέβαια κανένας δέν ἀποκλείεται ἀπό τό κάλεσμα τῆς σωτηρίας. «Πολλοί γάρ εἰσι κλητοί, ὀλίγοι δέ ἐκλεκτοί»(3) πολλοί εἶναι οἱ καλεσμένοι, λίγοι ὅμως οἱ ἐκλεκτοί, μᾶς ἐβεβαίωσε ὁ Κύριος Ἰησοῦς. Καί ἐδῶ ἡ ἔννοια τοῦ «ἐκλεκτοῦ» δέν σημαίνει τόν τέλειο καί τόν ἀναμάρτητο. Ἀλλά τόν συνεχῶς πορευόμενο μέ σταθερότητα μέσα στή ζωή του, στό μυστήριο τῆς σωτηρίας. Καί τό νόημα αὐτῆς δέν μπορεῖ ἁπλῶς μόνον νά εἶναι ἡ ἀντιμετώπιση τῆς ἁμαρτίας, τοῦ θανάτου καί τῶν δαιμονικῶν δυνάμεων, ἀλλά καί ἡ ἀδιάλειπτη πορεία γιά ἀκεραιότητα, πληρότητα καί ἀρτιότητα ζωῆς. Αὐτό ἐκφράζεται μέ τήν ἁγιογραφική ρήση τοῦ Ἀπόστόλου Παύλου, «ἐπί τήν τελειότητα φερώμεθα». (4) Δέν εἴμαστε στήν τελειότητα, ἀλλά πορευόμαστε καί προχωροῦμε πρός αὐτήν, χωρίς ποτέ νά φθάσουμε στό τέρμα της. Εἴμεθα σέ πορεία συνεχῆ, καί ἑπομένως ἀτελείωτη. Καί αὐτό εἶναι τό πραγματικό καί οὐσιαστικό νόημα τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς.