ΚΥΡΙΑΚΗ 6 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011 ''Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΥΤΑΞΙΑ''

ΚΥΡΙΑΚΗ  6 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011

 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΥΤΑΞΙΑ

«Ὅταν συνέρχησθε….πάντα εὐσχημόνως καί κατά τάξιν γινέσθω» (1)

                                                                                           (Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος)

Ὁ Ἀπόστολος ἀπευθυνόμενος στην ἐκκλησιαστική σύναξη τῶν Χριστιανῶν τῆς Κορίνθου τούς κάμνει τή σύσταση, ὅταν ἔχουν λατρευτική σύναξη, ὅλα νά γίνονται μέ εὐπρέπεια καί τάξη. Ἡ προτροπή του αὐτή ἦταν ἡ κατάληξη ἀπό κάποιες ἀκαταστασίες καί ἀταξίες, πού παρατηροῦντο στίς λατρευτικές τους συνάξεις. Καί πράγματι, ἀπό ὅσα ὁ ἴδιος Ἀπόστολος ἀναφέρει, συνέβαινε τό ἑξῆς. Μέσα στά πολλά χαρίσματα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, πού κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ, ἐμφανίζονταν στήν πρώτη ἀποστολική Ἐκκλησία, γιά ἕνα μικρό χρονικό διάστημα, ἦταν τό χάρισμα τῆς γλωσσολαλιᾶς. Στήν κατάσταση αὐτή ὁ πιστός καταλαμβάνετο ἀπό ἐνθουσιαστικές τάσεις καί ἀκατάληπτο λόγο, χωρίς νά εἶναι ἡ σχέση του αὐτή μέ τόν Θεό συντονισμένη μέ «τήν λογική λατρεία»(2), πού ὁρίζει ὁ ἴδιος Ἀπόστολος σ’ ἄλλη ἐπιστολή του. Αὑτή ἡ κατάσταση τῶν ὀλίγων αὐτῶν πιστῶν ἀποτελοῦσε μιάν προσωπική ἐπικοινωνία, ἔξω ἀπό τήν κοινή λατρευτική ζωή, πού ἄν γενικευόταν μποροῦσε νά δημιουργήσει ἀνεπανόρθωτη σύγχυση, ἀκαταστασία καί ἀταξία στή σύναξή τους. Μάλιστα σ’ ἕναν ξένο ἐπισκέπτη ἔδιδε ἡ κατάσταση αὐτή τήν ἐντύπωση πώς αὐτοί οἱ πιστοί «μαίνονται», (3) δηλαδή ἔχουν τρελαθεῖ, ὅπως σημειώνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος.

      Αὐτό τό φαινόμενο τῆς γλωσσολαλιᾶς παρατηρεῖται στήν ἐποχή μας στούς αἱρετικούς πεντηκοστιανούς. Καί στίς συγκεντρώσεις τους  τό «μαίνονται» τοῦ Ἀποστόλου διατηρεῖ τήν ἀπόλυτη ἐπικαιρότητα. Δέν εἶναι ὅμως τό θέμα μας νά σχολιάσουμε περαιτέρω τήν παθολογική αὐτή συναισθηματική - ἐνθουσιαστική κατάσταση μέσα στή λατρευτική σύναξη. Προαναφέραμε τό περιστατικό αὐτό τῆς πρώτης ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, γιά νά σχολιάσουμε τό συμπέρασμα τοῦ Ἀποστόλου στήν ἐποχή μας. Μᾶς τόνισε πώς, ὅταν «συνερχόμαστε ἐπί τό αὐτό» για λατρευτικές ἐκδηλώσεις τῆς ὅλης Ἐκκλησίας, έπιβάλλεται νά γίνονται αὐτές μέ εὐπρέπεια καί τάξη. Χρειάζεται πρωτίστως νά τηροῦμε μέ αὐστηρότητα μιά βασική διάκριση. Ἡ ἀτομική –προσωπική μας ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό ὁπουδήποτε γίνεται, δέν μπορεῖ νά ταυτίζεται μέ ἐκείνη τήν κοινή λατρευτική μας ἐπικοινωνία μέσα στούς ἱερούς μας ναούς, μέ τή σύναξη τῆς ὅλης Ἐκκλησίας.

            Στήν προσωπική μας ἐπικοινωνία καθόμαστε, ἤ στεκόμαστε ὄρθιοι, ἤ γονατίζουμε ἤ ξαπλώνουμε ἐξ ἀνάγκης γιά σοβαρούς λόγους. Ἡ ἐπικοινωνία γίνεται μέ τόν αὐθόρμητο καί προσωπικό λόγο μας. Αὐτοσχεδιάζουμε, χωρίς νά άκολουθοῦμε πάντα τήν τυπική καί συνήθη διαδικασία. Ἄλλοτε πάλιν τηροῦμε τήν καθιερωμένη ἀκολουθία, πού τή λαμβάνουμε ἀπό τά σχετικά ἐκκλησιαστικά βιβλία. Ἑπομένως ἡ προσωπική μας σχέση καί ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό δέν μπαίνει σέ τυποποιημένους, ὁμοιόμορφους καί κανονικούς τρόπους ἔκφρασης, στάσης καί συμπεριφορᾶς. Εἶναι χαρακτηριστικό πώς καί σ’ αὐτόν τόν μοναχισμό, σ’ αὐτή τήν κοινή λατρευτική τους σύναξη οἱ μοναχοί, εἶναι ταυτισμένοι και συντονισμένοι σέ ὅσα ὁρίζει τό τυπικό τῆς ἀκολουθίας καί τῆς ἡμέρας. Μέσα ὅμως στό κελλί τους, ὁ κάθε μοναχός ἔχει ἀπό τόν ἡγούμενό του τόν ἰδιαίτερο «κανόνα» του. Γι’ αὐτό καί αὐτός ἐξατομικεύεται καί διαφοροποιεῖται ἀπό τόν ἕνα μοναχό στόν ἄλλο.

            Γιά νά ἐπανέλθουμε, ἡ άτομική – προσωπική μας ἐπικοινωνία κανονίζεται, σύμφωνα μέ τίς προτιμήσεις μας, τήν πνευματικότητά μας καί τίς ὑποδείξεις τοῦ πνευματικοῦ μας, ὅταν βεβαίως τίς ζητήσουμε. Στήν κοινή τώρα λατρευτική μας σύναξη, δέν μποροῦμε νά ἔχουμε αὐτοσχεδιασμούς, ἀταξίες «πρωτοβουλίες» καί «ἀκαταστασίες». Δέν εἶναι τυχαῖο πώς μέσα στούς αἰῶνες τῆς λατρευτικῆς μας ζωῆς δημιουργήθηκε εἰδικό βιβλίο τό «Τυπικόν» καί διατυπώθηκε πλῆθος «κανόνων», πού ἐπακριβῶς ρυθμίζουν τό λόγο, τούς ὕμνους τή σειρά, τίς κινήσεις καί τήν ἐν γένει συμπεριφορά μας κατά τίς λατρευτικές συνάξεις.

            Βάσει, λοιπόν, τοῦ «Τυπικοῦ» προσδιορίζονται τά πάντα μέσα στίς λατρευτικές συνάξεις. Τό πότε εἴμαστε ὄρθιοι, τό πότε καθόμαστε, τό πότε κάμνουμε τό σταυρό μας, τό πότε κλίνουμε τήν κεφαλή, τό πότε τά γόνατα. Καί ἕνα ἄλλο μεγάλο πλῆθος στάσεων, ἐνεργειῶν, ἀπαντήσεων στίς ἐκφωνήσεις τοῦ ἱερουργοῦ καί ἄλλα πολλά, εἶναι ἐκ τῶν προτέρων προσδιορισμένα καί οἱ πιστοί εἶναι ὑποχρεωμένοι νά ἔχουν ὄχι ἁπλῶς  παθητική μετοχή, ἀλλά ἐνεργητική συμμετοχή.

            Πρῶτο παράδειγμα: Πρό τοῦ Εὐαγγελίου ὁ ἱερουργός μᾶς προτρέπει: «Σοφία! ὀρθοί ἀκούσωμεν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου! εἰρήνη πᾶσι». Ὅσο οἱ πιστοί ἄκουγαν τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα καθόταν. Τώρα πού θά ἀκουσθεῖ τό Εὐαγγέλιο θά σταθοῦν ὄρθιοι, ἀποδίδοντας ἔτσι μεγαλύτερο σεβασμό στό λόγο τοῦ Εὐαγγελίου. Στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα ὁ Ἀπόστολος ὁμιλεῖ περί τοῦ Χριστοῦ. Στό εὐαγγελικό ὅμως λόγο ἀπ’ εὐθείας ὁμιλεῖ ὁ Κύριος Ἰησοῦς καί καταθέτει τή δική Του ἀλήθεια τήν εὐαγγελική. Γι’ αύτό καί προσδίδουμε ἰδιαίτερη τιμή στόν ἀκουόμενο εὐαγγελικό λόγο. Δεύτερο παράδειγμα: Πρό τῆς ἀκροάσεως τοῦ «Συμβόλου τῆς Πίστεως» κάμνει ὁ ἱερουργός μιάν ἐπισήμανση. «Τάς θύρας, τάς θύρας! Ἐν σοφία πρόσχωμεν». Τό πρῶτο μέρος: «Τάς θύρας, τάς θύρας!» παλαιότερα ἀπευθυνόταν στούς ἐντεταλμένους νά μήν ἐπιτρέψουν τήν εἴσοδο σέ μή πιστούς τή στιγμή, πού θά ἀπαγγελθεῖ τό «Σύμβολον τῆς πίστεως». Το δεύτερο μέρος συνδέεται καταρχήν μέ τό πρῶτο μέρος, ἀλλά ἀπευθύνεται καί στούς πιστούς νά διεγερθεῖ ἡ προσοχή τους στήν ὁμολογία τοῦ Συμβόλου. Τέλος ἕνα τρίτο παράδειγμα: Πρό τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων (τοῦ Ἄρτου καί τοῦ Οἴνου), ὅπου ἔχουμε τό σημαντικότερο σημεῖο τῆς Θείας Λειτουργείας, ὁ ἱερουργός μᾶς καθιστᾶ προσεκτικούς: «Στῶμεν καλῶς^.  στῶμεν μετά φόβου^.  πρόσχωμεν τήν ἁγίαν ἀναφοράν ἐν εἰρήνη προσφέρειν». Τό «Στῶμεν», πού εἶναι τοῦ ρήματος «ἵσταμαι», σημαίνει, ὅσο θά τελεῖται ὁ καθαγιασμός, θά εἴμαστε ὄρθιοι, ὅχι γονατιστοί ἀφοῦ ἡ τέλεση τοῦ μυστηρίου εἶναι «Μικρόν Πάσχα», ὅπως ἄλλοτε εἴπαμε, ἡ δέ Κυριακή εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς Ἀνάστασης τοῦ Κυρίου.

            Νά γιατί ἡ παρουσία τοῦ πιστοῦ λαοῦ στήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας δέν μπορεῖ νά εἶναι μιά παθητική μετοχή, ἀλλά ἐνεργητική συμμετοχή. Ἀρκει τά «πάντα εὐσχημόνως καί κατά τάξιν γινέσθω». Νά γίνονται μέ εὐπρέπεια καί τάξη.[1]