ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011 "Το Μικρόν Πάσχα"

      ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011

                ΤΟ ΜΙΚΡΟΝ ΠΑΣΧΑ

           «Ἀεί Πάσχα δυνάμεθα ἐπιτελεῖν»

                                          (Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος)

Ἀπό τήν προηγούμενη Κυριακή κάναμε τήν ἔναρξη μιᾶς νέας σειρᾶς κηρυγμάτων, μέ θέματα ἀπό τή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀναφέραμε εἰσαγωγικά πώς κέντρο καί κορύφωμα τῆς Ὀρθοδόξου λατρείας μας εἶναι ἡ ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας μέ τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, πού ἐμπεριέχει. Τό νόημα καί ἡ σημασία τῆς ἀκολουθίας αὐτῆς εἶναι τόσο σπουδαία, πού ὁ ἱερός Χρυσόστομος τήν παραλληλίζει μέ ἐκείνη τῆς ἑορτῆς του Πάσχά. «Τίποτα, μᾶς λέγει, περισσότερο δέν ἔχει τό μυστήριο τοῦ Πάσχα ἀπό τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἕνα καί τό αυτό εἶναι, ἡ ἴδια ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πάντα εἷναι Πάσχα». Μάλιστα «ἀεί Πάσχα δυνάμεθα ἐπιτελεῖν», δηλαδή πάντα μποροῦμε νά ζοῦμε τό Πάσχα.

Ἔχει γραφεῖ: «κατά τήν Κυριακάτικη Εὐχαριστία γιορτάζουμε ἕνα Μικρόν Πάσχα, δηλαδή τή διάβασή μας ἐκ τοῦ θανάτου στή ζωή, ἀπό τή χώρα τῶν νεκρῶν στή χώρα τῶν ζώντων, ἀπό τή δουλεία τοῦ σατανᾶ στήν ἐλευθερία τῶν παιδιῶν τοῦ Θεοῦ…. Ἡ νοσταλγία μας γιά  τή συνάντησή μας μέ τόν Ἀναστάντα Κύριον καί τή θριαμβευτική συνοδεία Του ἀρχίζει ἀπό τήν πρώτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδας, τή Δευτέρα. Καθώς περνοῦν οἱ ἡμέρες τῆς ἑβδομάδας ζοῦμε μέ τήν ἀνάμνηση τῆς περασμένης Κυριακής, τοῦ περασμένου Πάσχα καί συγχρόνως μέ τήν προσδοκία τῆς ἐρχόμενης Κυριακής, γιά νά ζήσουμε πάλιν τήν ὑπέρβαση τοῦ θανάτου μας καί τή μεταμόρφωση τῆς ζωῆς μας στή χώρα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ…

…Ἡ ζωή μας μέσα στήν ἑβδομάδα εἶναι ζωή μεταξύ δύο Κυριακῶν, δύο μικρῶν Πάσχα, πού ἀναπαριστοῦν τά δύο μεγάλα ἐτήσια Πάσχα τοῦ ἐκκλησιαστικού ἔτους. Τό περασμένο καί τό ἐρχόμενο. Καθώς ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τήν Κυριακή, ὅπως καί ἀπό τό προηγούμενο Πάσχα, αἰσθανόμαστε λύπη. Παρηγορούμαστε ὅμως, γιατί πλησιάζει ἡ ἐρχόμενη Κυριακή, τό ἐρχόμενο Πάσχα. Τό περασμένο Πάσχα ζήσαμε κάτι ἀπό τό μυστήριο τῆς πρώτης παρουσίας τοῦ Ἀναστάντος. Τό ἐρχόμενο Πάσχα τό προσμένουμε ὅπως τή δεύτερη θριαμβευτική παρουσία τοῦ Ἀναστάντος. Ἔτσι ἡ Κυριακή μᾶς προσανατολίζει πρός τό Πάσχα καί τό Πάσχα πρός τήν αἰώνιον Παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ, τό τελικό καί αἰώνιο Πάσχα τῆς Βασιλείας Του» (1)

Σημασία ἔχει πώς ἡ Θεία Λειτουργία, πού παρακολουθοῦμε στήν Κυριακάτικη σύναξή μας, ἀλλά καί σέ ἐκεῖνες τῶν ἑορταστικῶν γεγονότων καί στίς μνῆμες τῶν Ἁγίων, δέν παύουν νά εἷναι «τό ἀδιάκοπο Πάσχα τῆς Ἐκκλησίας μας» . Εἶναι χαρακτηριστικό πώς  ἡ ἀκολουθία αὐτή, ὡς γεγονός πανηγηρικό καί χαρμόσυνο, δέν τελεῖται σέ περιόδους νηστείας, ὅπως στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Περιορίζεται ὅμως μόνο τό Σάββατο καί τήν Κυριακή ἡ τέλεσή της, γιατί οἱ δύο αὐτές ἡμέρες ἔχουν χαρακτήρα ἑορταστικό μέ περιορισμό καί τῆς αὐστηρῆς νηστείας. Τό Σάββατο ἔχουμε τήν τελείωση καί κατάπαυση ἀπό τά ἔργα τῆς Θείας Δημιουργίας, γι’αὐτό καί μέ τήν Τετάρτη ἐντολή τοῦ δεκαλόγου ὅρισε ὁ Θεός, νά γιορτάζεται ἡ ἡμέρα αὐτή. Ἡ Κυριακή πάλιν, γιατί εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς λαμπροφόρου Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, θεωρεῖται ὡς ἡ κατεξοχήν κατάλληλη ἡμέρα γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας.

Ὁ ἀναστάσιμος χαρακτήρας τῆς ἡμέρας αὐτής, αλλά καί ὁ παραλληλισμός τῆς ἀκολουθίας μέ ἐκείνη τῆς ἑορτής τοῦ Πάσχα, μᾶς δίνει τή δυνατότητα νά κάνουμε μιά ἐπιβεβλημένη παρατήρηση. Κάποιοι πιστοί, ὁπωσδήποτε ἀπό καλή διάθεση καί πρόθεση, κατά τόν καθαγιασμόν τῶν Τιμίων Δώρων προσεύχονται γονυκλινεῖς. Σέ ἱερατικό συνέδριο τῆς Ἱεράς Μητροπόλεώς μας, ὁ μακαριστός Ἰωάννης Φουντούλης, πανεπιστημιακός καθηγητής καί εἰδικός λειτουργιολόγος σημείωνε: «Κακῶς  ἐσχάτως καλλιεργήθηκε στό λαό μας ἡ στάση γονυκλινοῦς προσευχῆς κατά τήν ὥρα τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν τιμίων δώρων. Τήν μέν Κυριακή ἀπαγορεύεται ἡ κλίση τῶν γονάτων εἰς δήλωση τῆς Ἀναστάσεως…..  Ἡ τάξη τῆς λατρείας-δηλαδή ἡ παράδοση-γνωρίζει κατά τόν καθαγιασμό τήν ὀρθία εὐλαβῆ στάση. Ἡ Θεία Λειτουργία εἷναι πασχάλιο, χαρμόσυνο μυστήριο. Ἡ γονυκλισία εἶναι ἡ στάση πένθους καί κατάνυξης, ἡ στάση τῶν δούλων. Ἡ ὀρθία στάση, ἡ στάση τῶν ἐν Χριστῷ ἐλεύθερων, εἰκονίζει τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου καί τή δική μας ἔγεργη καί τή στάση στόν εὐλογημένο κόσμο τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό ὄχι μόνο τήν Κυριακάτικη, αλλά τήν κάθε λειτουργία ἀναφέρουμε σέ ὀρθία στάση. Ἔτσι διδάσκουν οἱ Πατέρες καί αὐτό ἀπαιτεῖ ἡ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Μποροῦμε νά ἀνεχθοῦμε τήν γονυκλισία εὐλαβῶν ἀνθρώπων, συνέχιζε ὁ μακαριστός λειτουργιολόγος, ὅμως δέν μποροῦμε νά διδάσκουμε ὁτιδήποτε δέν εἶναι σύμφωνο πρός τήν Ὀρθόδοξή μας Παράδοση, τήν Πατερική διδασκαλία καί τήν ἀπ’ αἰώνων Τάξη τῆς Ἐκκλησίας, τό νά κλίνουν δηλαδή τά γόνατα κατά τόν καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων ἱερείς καί λαός» (2)

Τήν αὐστηρά παρατήρηση τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ, οἱ μή κατέχοντες καλῶς τό τυπικό τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐρωτοῦν: Ἀφοῦ τήν Κυριακή, μάλιστα μέ τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας δέν ἐπιτρέπεται ἡ γονυκλισία, γιατί τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς γονυκλινεῖς παρακολουθοῦμε τίς μακρές εὐχές; Χρειάζεται νά γνωρίζουν ὅσοι θέτουν αὐτό τό ἐρώτημα, πώς ἡ ἀκολουθία τῆς γονυκλισίας μετά τή Θεία Λειτουργία τῆς Κυριακῆς τῆς Πεντηκοστῆς, εἶναι ἡ ἀκολουθία τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἑπόμενης ἡμέρας. Δηλαδή τῆς Δευτέρας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κανονικά θά ἔπρεπε νά ψάλλεται τό ἀπόγευμα, γιά λόγους ὅμως πρακτικούς, πρός ἐξυπηρέτηση τῶν πιστῶν, γιά νά μήν προσέρχονται δύο φορές στό Ναό, γίνεται αὐτή ἡ μετακίνηση. Ἑπομένως ἡ γονυκλισία δέν ἀναφέρεται στήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς, οὔτε αὐτού τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Λειτουργίας. Συμπληρωματικά νά σημειώσουμε ἀκόμη πώς κανόνες τῆς Έκκλησίας μας, ὅπως: 20ος  τῆς Α.΄ καί 90ος τῆς ΣΤ.΄ Οἰκουμενικῆς συνόδου, ὁ 15ος τοῦ ἁγίου Πέτρου Ἀλεξανδρείας καί ο 91ος τοῦ Μ. Βασιλείου, ἀπαγορεύουν στούς πιστούς νά προσεύχονται γονατιστοί τίς Κυριακές καί τήν περίοδο τῆς Πεντηκοστής. (3)[1]